عقال عقل

قرآن کریم، براى نزاهت روح هم، راههاى بهداشتى و هم راههاى درمانى را ارائه مى‏کند تا انسان اولا بیمار نشود و آلوده نگردد; و ثانیا اگر بیمار و آلوده شد، خود را درمان و تطهیر کند.

اهل معرفت، چون گناه را سم مى‏دانند، توبه، کفارات، حسنات و انجام کارهاى خیر را «پادزهر» یا «تریاق‏» معرفى کرده‏اند که زهر را شستشو مى‏کند و از بین مى‏برد. ممکن نیست انسان مسموم بتواند به مقصد خود راه پیدا کند. به همین جهت قبلا با تنظیم کفاره، توبه، حسنات و... ، آن زهرها شستشو می ‏شود و انسان مطهر و منزه از سم به خداى صمد، راه پیدا مى‏کند.

چون راه سیر و سلوک به سوى خدا طولانى است، انسان سالک باید در هر مرحله‏اى که در پیش دارد سفر را با شرایط خاص آن مرحله، طى کند و اگر به مقصدى رسید، «نتیجه‏» آن مقصد را به همراه خود ببرد، نه «حد» آن را وگرنه هرگز توان ترقى نخواهد داشت، چنانکه یک پرنده وقتى متولد مى‏شود، در آشیانه‏اى زندگى مى‏کند تا محفوظ باشد، ولى وقتى پر درمى‏آورد ماندن در آشیانه مایه هلاکت او مى‏شود بنابراین، نباید در آن قفس و دام بماند.