بسم الله الرحمن الرحیم
حکمت ۱۷۸
روش نابود کردن بدى ها(اخلاقى، سیاسى،اجتماعى)
احْصُدِ الشَّرَّ مِنْ صَدْرِ غَیْرِکَ بِقَلْعِهِ مِنْ صَدْرِکَ.
بدى را از سینة دیگران ، با کندن آن از سینة خود ، ریشه کن نما!.
بسم الله الرحمن الرحیم
حکمت ۱۶۷
خودپسندى و محرومیت ها (اخلاقى)
لْإِعْجَابُ یَمْنَعُ الِازْدِیَادَ.
خود پسندى مانع فزونى است.
بسم الله الرحمن الرحیم
حکمت ۱۲۲
از سخنان حضرت هنگام نبرد صفین به یارانش
وَ اَىُّ امْرِىء مِنْکُمْ اَحَسَّ مِنْ نَفْسِه رِباطَةَ جَأْش عِنْدَ اللِّقاءِ،وَ رَأى مِنْ اَحَد مِنْ اِخْوانِهِ فَشَلاً، فَلْیَذُبَّ عَنْ اَخیهِ بِفَضْلِ نَجْدَتِهِ الَّتى فُضِّلَ بِها عَلَیْهِ کَما یَذُبُّ عَنْ نَفْسِهِ، فَلَوْ شاءَاللّهُ لَجَعَلَهُ مِثْلَهُ.
هر مردى از شما به وقت رویارویى با دشمن در خود قوّت قلب حس مى کند، و در یکى از برادرانش سستى و ترس مى بیند، به خاطر این فضیلت شجاعتى که به او عنایت شده آنچنان که از خود دفاع مى کند از برادرش دفاع کند، چه اینکه اگر خدا مى خواست او را هم مانند وى قرار مى داد.
بسم الله الرحمن الرحیم
حکمت 104 وصف زاهدان (وصف الزّاهدین) و ارزش سحر خیزی (مکاسب الاسحار)
وَ عَنْ نَوْفٍ
الْبَکَالِیِّ : قَالَ رَأَیْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع ذَاتَ لَیْلَةٍ وَ
قَدْ خَرَجَ مِنْ فِرَاشِهِ فَنَظَرَ فِى النُّجُومِ فَقَالَ لِى یَا نَوْفُ أَ
رَاقِدٌ أَنْتَ أَمْ رَامِقٌ فَقُلْتُ بَلْ رَامِقٌ فقَال:
یَا نَوْفُ طُوبَى لِلزَّاهِدِینَ فِى الدُّنْیَا
الرَّاغِبِینَ فِى الْآخِرَةِ أُولَئِکَ قَوْمٌ اتَّخَذُوا الْأَرْضَ بِسَاطاً وَ تُرَابَهَا
فِرَاشاً وَ مَاءَهَا طِیباً وَ الْقُرْآنَ شِعَاراً وَ الدُّعَاءَ دِثَاراً ثُمَّ
قَرَضُوا الدُّنْیَا قَرْضاً عَلَى مِنْهَاجِ الْمَسِیحِ .
"مکاسب الاسحار"
یَا نَوْفُ إِنَّ دَاوُدَ ع قَامَ فِى مِثْلِ هَذِهِ
السَّاعَةِ مِنَ اللَّیْلِ فَقَالَ إِنَّهَا لَسَاعَةٌ لَا یَدْعُو فِیهَا عَبْدٌ إِلَّا
اسْتُجِیبَ لَهُ إِلَّا أَنْ یَکُونَ عَشَّاراً أَوْ عَرِیفاً أَوْ شُرْطِیّاً
أَوْ صَاحِبَ عَرْطَبَةٍ وَ هِیَ الطُّنْبُورُأَوْ صَاحِبَ کَوْبَةٍ وَ هِیَ
الطَّبْلُ وَ قَدْ قِیلَ أَیْضاً إِنَّ الْعَرْطَبَةَ الطَّبْلُ وَ الْکَوْبَةَ
الطُّنْبُورُ
از توف بکالى ، نقل شده که
در یکى از شب ها ، امام على [علیه السلام] را دیدم براى عبادت از بستر بر خاسته ،
نگاهى به ستارگان افکند ، و به من فرمود : خوابى یا بیدار ؟ گفتم بیدارم . فرمود :
اى نوف ! خوشا به حال آنان که از دنیاى حرام چشم پوشیدند
، و دل به آخرت بستند ! آنان مردمى هستند که زمین را تخت ، خاک را بستر ، آب را عطر
،(25) و قرآن را پوشش زیرین (26)، و دعا را لباس روئین خود قرار دادند ، و با روش
عیساى مسیح با دنیا بر خورد کنند.
"ارزش سحر خیزى "
اى نوف ! همانا داوود پیامبر ( که درود خدا بر او باد )
در چنین ساعتى از شب بر مى خاست و مى گفت : " این ساعتى است که دعاى هر بنده
اى به اجابت مى رسدد جز باجگیران ، جاسوسان ، شبگردان و نیروهاى انتظامى حکومت
ستمگر ، و نوازندة طنبور و طبل
وَ قَالَ علیه السلام لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَقْلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لَا کَرَمَ کَالتَّقْوَى وَ لَا قَرِینَ کَحُسْنِ الْخُلْقِ وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ لَا قَائِدَ کَالتَّوْفِیقِ وَ لَا تِجَارَةَ کَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا رِبْحَ کَالثَّوَابِ وَ لَا وَرَعَ کَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ کَالزُّهْدِ فِی الْحَرَامِ وَ لَا عِلْمَ کَالتَّفَکُّرِ وَ لَا عِبَادَةَ کَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ لَا إِیمَانَ کَالْحَیَاءِ وَ الصَّبْرِ وَ لَا حَسَبَ کَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ کَالْعِلْمِ (وَ لَا عِزَّ کَالْحِلْمِ) وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ
هیچ ثروتی سودمندتر از عقل نیست و هیچ تنهایی وحشتناکتر از خودبینی و خودپسندی، و هیچ عقلی چون مدیریّت، و هیچ بزرگواری و بخششی چون پرهیزکاری، و هیچ همنشینی چون اخلاق نیکو، و هیچ میراثی چون تربیت و حُسن معاشرت، و هیچ راهبری چون توفیق الهی، و هیچ تجارتی چون عمل صالح، و هیچ سودی چون بهرههای آخرت، و هیچ پارسایی چون باز ایستادن در برابر شبهه، و هیچ زهدی چون ترک حرام، و هیچ دانشی چون تفکّر، و هیچ عبادتی چون انجام واجبات، و هیچ ایمانی چون حیا و صبر، و هیچ تباری چون تواضع، و هیچ شرافتی چون دانش، و هیچ عزّتی چون بردباری، و هیچ پشتیبانی محکمتر از مشورت.
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَیْنَهُمَا کُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَانِ
دنیا و آخرت دو دشمن متفاوت و دو راه گوناگونند، پس کسی که دنیا را دوست بدارد و بدان دل بندد، آخرت را دشمن دارد و از آن بدش آید. و آن دو چونان خاور و باخترند، و آن که بین آن دو جهت حرکت کند به هر یک نزدیک شود از دیگری دور گردد، و این دو چون دو همسر یک شوهرند.
بسم الله الرحمن الرحیم
حکمت 95
اقرار به عبودیّت و حضور در پیشگاه عدالت الهی
وَ قَدْ سَمِعَ عَلَیْهِ السَّلَامُ رَجُلًا یَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ فَقَالَ إِنَّ قَوْلَنَا- إِنَّا لِلَّهِ- إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْمُلْکِ وَ قَوْلَنَا- وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ- إِقْرَارٌ عَلَى أَنْفُسِنَا بِالْهُلْک
امام از فردی شنید که میگفت: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» فرمود: گفتار ما «إِنَّا لِلَّهِ» (ما از آنِ خداییم) اقرار است که ما مِلک خداییم، و جمله دیگر «وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» (و ما به سوی او باز میگردیم) اقرار دیگری است که از بین رفتنی هستیم.
وَ سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلَامُ عَنِ الْخَیْرِ مَا هُوَ فَقَالَ لَیْسَ الْخَیْرُ أَنْ یَکْثُرَ مَالُکَ وَ وَلَدُکَ وَ لَکِنَّ الْخَیْرَ أَنْ یَکْثُرَ عِلْمُکَ وَ أَنْ یَعْظُمَ حِلْمُکَ وَ أَنْ تُبَاهِیَ النَّاسَ بِعِبَادَةِ رَبِّکَ فَإِنْ أَحْسَنْتَ حَمِدْتَ اللَّهَ وَ إِنْ أَسَأْتَ اسْتَغْفَرْتَ اللَّهَ وَ لَا خَیْرَ فِی الدُّنْیَا إِلَّا لِرَجُلَیْنِ رَجُلٍ أَذْنَبَ ذُنُوباً فَهُوَ یَتَدَارَکُهَا بِالتَّوْبَةِ وَ رَجُلٍ یُسَارِعُ فِی الْخَیْرَاتِ وَ لَا یَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى وَ کَیْفَ یَقِلُّ مَا یُتَقَبَّلُ
از آن حضرت پرسیده شد که خیر چیست فرمود: خیر و خوبی آن نیست که مال و فرزندت زیاد گردد، بلکه خیر آن است که دانشت افزون و بردباریت عظیم گردد و به بندگی پروردگارت مباهات کنی، پس اگر کار شایسته کردی خدای را ستایش کن و اگر بد عمل نمودی استغفار نما. در دنیا دو کس بر خیر و خوبیاند: مردی که به گناهانی دست یازیده ولی با آب توبه آنها را شستشو داده است دو دیگر آن که در خیرات پیشتاز است. بدانید که هیچ کار توأم با تقوایی کم نباشد، و چگونه کم باشد کاری که مورد قبول الهی واقع شود.
وَ قَالَ علیه السلام مَنْ تَرَکَ قَوْلَ لَا أَدْرِی أُصِیبَتْ مَقَاتِلُهُ
آن کس که گفتار «نمیدانم» را از دست دهد به هلاکت رسد.
حکمت 73
وَ قَالَ علیه السلام إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتِ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا
شبهه ها و فتنه ها را بشناسید
هنگامی که ابرهای شبهه و فتنه در آسمان زندگی ظاهر شود از همان آغاز، پایان آن را باید شناخت.
وَ مِنْ خَبَرِ ضِرَارِ بْنِ ضَمْرَةَ الضَّبَابِیِّ عِنْدَ دُخُولِهِ عَلَى مُعَاوِیَةَ وَ مَسْأَلَتِهِ لَهُ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَالَ فَأَشْهَدُ لَقَدْ رَأَیْتُهُ فِی بَعْضِ مَوَاقِفِهِ وَ قَدْ أَرْخَى اللَّیْلُ سُدُولَهُ وَ هُوَ قَائِمٌ فِی مِحْرَابِهِ قَابِضٌ عَلَى لِحْیَتِهِ یَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّلِیمِ وَ یَبْکیَ بُکَاءَ الْحَزِینِ وَ یَقُولُ یَا دُنْیَا یَا دُنْیَا إِلَیْکِ عَنِّی أَ بِی تَعَرَّضْتِ أَمْ إِلَیَّ تَشَوَّقْتِ لَا حَان حِینُکِ هَیْهَاتَ غُرِّی غَیْرِی لَا حَاجَةَ لِی فِیکَ قَدْ طَلَّقْتُکِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِیهَا فَعَیْشُکِ قَصِیرٌ وَ خَطَرُکِ یَسِیرٌ وَ أَمَلُکِ حَقِیرٌ آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِیقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِیمِ الْمَوْرِدِ.
آنگاه که «ضِرار» پسرِ «ضَمرَه ضِبابی» بر معاویه وارد شد و او از امیر مؤمنان - علیهالسّلام - پرسید، ضرار چنین گفت: من خود شاهد بودم و با چشمهایم او را در موقعیّتهایی دیدم که پرده سیاه شب همه جا گسترده بود و او در محراب عبادت ایستاده در حالی که محاسن خویش به دست گرفته مانند مار گزیده به خود میپیچید و اندوهگنانه میگریست و میگفت: ای دنیا ای دنیا، از من دور شو آیا میخواهی مرا به خود مشغول داری، یا شیفته من شدهای، نه، هنوز نتوانی که علی را بفریبی، هرگز، هرگز برو این دام بر مرغ دگر نِه من به تو نیازی ندارم و تو را سه طلاقه کردم و دیگر به سویت رجوع نخواهم کرد، که زندگانیتکوتاه است و ارزشت اندک و آرزویت ناچیز. آه از کمی توشه و درازی راه و دوری سفر و سختی منزل.