گزارش1- خبرهای خاص وبسایت خبرآنلاین

چگونه دولت دهم صندوق قرض الحسنه کارکنان نهاد ریاست جمهوری را هم خالی کرد؟

سیاست > دولت - ایسنا نوشت: صندوق قرض الحسنه شهیدان رجایی و باهنر به عنوان یک موسسه عمومی که در سال 1365 در نهاد ریاست جمهوری تشکیل شده بود بعد از گذشت 23 سال در اوایل عمر دولت دهم از سوی مقامات وقت حاضر در هیات امنا، به خصوصی تغییر وضعیت داده شد. 

حکمت 163 نهج البلاغه

وَ قَالَ [علیه السلام] الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَرُ .

 فقر مرگ بزرگ است!

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 166)

حکمت 166

وَ قَالَ [علیه السلام] لَا یُعَابُ الْمَرْءُ بِتَأْخِیرِ حَقِّهِ إِنَّمَا یُعَابُ مَنْ أَخَذَ مَا لَیْسَ لَهُ.

مرد را سرزنش نکنند که چرا حقّش را با تأخیر مى گیرد، بلکه سرزنش در آنجاست که آنچه حقش نیست بگیرد.

شروع طرح انعکاس مطالب برخی از خبرگزاری ها در سایت

به نام خدا

طبق صورت جلسه قرار شد از این هفته برخی سایت های خبری توسط اعضا بررسی و مطالب مهم آنها در سایت منعکس گردد. برای هریک از اعضا حاضر در جلسه سایتی مشخص شد. بقیه اعضا که سایتی برای آنها مشخص نشده، لطفا هر چه سریع تر سایت خود را معرفی نمایند.

حاجی مقصودی: مشرق

مجیدیان: خبرآنلاین

ملوندی: جهان نیوز

سیدی: فارس

بی باک: واشنگتون پست

جوهر: نامشخص

خمسه: نامشخص

هدایتی: نامشخص

مالمیر: نامشخص

محمودخانی: نامشخص

اباذری: نامشخص

طرح پیشنهادی مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 161 تا 270)

نام فرد	هفته و شماره حکمت
	4/21 تا 4/27	4/28 تا 3/5	5/4 تا 5/10	5/11 تا 5/17	5/18 تا 5/24	5/25 تا 5/31	6/1 تا 6/7	6/8 تا 6/14	6/15 تا 6/21	6/22 تا 6/28
بی باک	161	172	183	194	205	216	227	238	249	260
محمودخانی	162	173	184	195	206	217	228	239	250	261
مجیدیان	163	174	185	196	207	218	229	240	251	262
ملوندی	164	175	186	197	208	219	230	241	252	263
حاجی مقصودی	165	176	187	198	209	220	231	242	253	264
سیدی	166	177	188	199	210	221	232	243	254	265
خمسه	167	178	189	200	211	222	233	244	255	266
مالمیر	168	179	190	201	212	223	234	245	256	267
هدایتی	169	180	191	202	213	224	235	246	257	268
اباذری	170	181	192	203	214	225	236	247	258	269
جوهر	171	182	193	204	215	226	237	248	259	270

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 121)

حکمت 121

روانشناسى قبائل قریش

وَ قَالَ [علیه السلام] شَتَّانَ مَا بَیْنَ عَمَلَیْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَ تَبْقَى تَبِعَتُهُ وَ عَمَلٍ تَذْهَبُ مَئُونَتُهُ وَ یَبْقَى أَجْرُهُ .

درود خدا بر او ، فرمود : چقدر فاصلة بین دو عمل دور است : عملى که لذتش مى رود و کیفر آن مى ماند ، و عملى که رنج آن مى گذرد و پاداش آن ماندگار است!

طرح مطالعه کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش دوم: مراحل مانع‏ زدایى از سیر و سلوک، فصل سوم: ریاضت)

«ریاضت‏» یعنى تمرین است.

حضرت على (ع) می ‏فرماید: چنان نفس خود را ریاضت و تمرین مى‏ دهم که به قرصى نان، هرگاه به آن دست‏یابم، کاملا متمایل شود و به نمک، به جاى نان خورش قناعت کند و چنان از چشمهایم اشک بریزم که همچون چشمه‏اى خشکیده، دیگر اشکم جارى نگردد. کسى که با تمرین بخواهد حیوان سرکشى را رام کند مى ‏گویند آن را ریاضت مى‏دهد و «رائض‏» کسى است که با تمرین حیوان سرکش را رام می ‏کند.

 ریاضت‏ براى سالکان الهى این است که نفس سرکش خود را رام کنند تا به طرف «بهیمیت‏»، «سبعیت‏» و یا «شیطنت‏» حرکت نکند و فقط راه چهارم را که راه «فرشته منشى‏» است طى کند و مطیع عقل عملى باشد.

طرح مطالعه کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش دوم: مراحل مانع‏ زدایى از سیر و سلوک، فصل اول: توبه) بخش چهارم

فرار به سوى قلعه امن

در قرآن کریم از رجوع و هجرت انسان به سوى خدا به «فرار» نیز تعبیر شده، مى‏فرماید:

«ففروا الى الله‏» ⁽³⁹⁾

به طرف خدا فرار و هجرت کنید. بیش از یک قلعه امن در عالم نیست و آن قلعه امن همان توحید است و انسان براى این که از گزند حوادث درون و بیرون برهد باید به طرف قلعه امن فرار کند. دستور فرار به سوى خدا، متوجه همه حتى معصومین (علهیم السلام) است و اختصاص به مشرکان، اهل کتاب و مسلمانان عادل یا فاسق ندارد. البته آنها که خیلى دورند باید خیلى تلاش کنند تا خودشان را نزدیک کنند و کسانى که در قلعه امن توحید هستند خیلى باید تلاش کنند تا خودشان را به آن هسته مرکزى قلعه امن برسانند. در بعضى از دعاهاى ماه مبارک رمضان آمده است:

«و اسکنى فیه بحبوبات جناتک‏» ⁽⁴⁰⁾

همچنین حضرت امام سجاد (علیه السلام) به خداى سبحان عرض مى‏کند:

«و احللنا بحبوحة جنانک‏» ⁽⁴¹⁾

یعنى، ما را در هسته مرکزى بهشت، که امن‏ترین جاى بهشت است، جاى بده، و آنان که در هسته مرکزى جنت لقاى حق قرار دارند مى‏کوشندتا مشمول قهر نگردند و از آن مقام رفیع هبوط نکنند.

فرار به طرف خدا چندین درجه و مرحله دارد. جاهلان باید از جهل به علم فرارکنند و احکام و حکم الهى را فرا گیرند و وقتى از جهل رهیدند و به علم‏رسیدند، باید از علم حصولى و مفهومى فرار و به علم شهودى و حضورى راه‏پیدا کنند و هنگامى که از علم حصولى به علم شهودى راه یافتند; یعنى معلومشان، مشهود شد و «علم الیقین‏» آنان، «عین الیقین‏» شد، باز هم این فرارراادامه دهند تا از عین‏الیقین به «حق‏الیقین‏» برسند و همچنین فرارشان را ادامه‏دهند تا این که چیزى را جز حق، مشاهده نکنند (وحدت شهود، نه وحدت وجود).

روزى سلمان (رحمة الله علیه) از قبرستانى عبور مى‏کرد. پس از سلام به مردگان آن گورستان، از آنان پرسید: آیا شما مى‏دانید که امروز، جمعه است؟ پس از آن، در عالم رؤیا یکى از مردگان قبرستان را دید و به سلمان گفت: آرى ما مى‏دانیم امروز، جمعه است; زیرا روز جمعه پرندگان ذکر مخصوصى دارند⁽⁴²⁾ . بنابراین، جهان و انسان موجود هستند و حمد آنان نیز هست; اما انسان «حامد» به ماسواى حق، توجهى ندارد و «ندیدن‏» غیر از «نبودن‏» است. این مرحله نهایى «فرار الى الله‏» در بخش علمى است.

مقام عمل هم مراتبى دارد که عبارت است از فرار از معصیت‏به اطاعت، فرار از اطاعت‏بردگانه و تاجرانه (اطاعت‏براى ترس از جهنم یا شوق به بهشت) به طاعت‏شاکرانه و عاشقانه (اطاعت‏براى شکر و محبت‏خدا)، و از این مرحله هم فرار کردن و اطاعت و شکر و محبت را هم ندیدن و فقط غرق در شهود محبوب شدن. البته مراحل پایانى بخش عمل با بخشهاى علم یکى مى‏شود; یعنى، پایان عمل همان شهود است; عمل تمام شدنى است، ولى علم و معرفت‏حق، پایان ناپذیر است.

تکیه‏گاهى مطمئن

مهمترین راهى که قرآن براى نزاهت روح فرا راه سالکان کوى لقاى حق ارائه مى‏کند این است که سالک از شهود غیر خدا مبرا و تائب شود. حکم خدا این است که از غیرخدا کارى ساخته نیست; چنانکه در سوره «قصص‏» مى‏فرماید:

«کل شى‏ء هالک الا وجهه له الحکم و الیه ترجعون‏» ⁽⁴³⁾

هر چیزى جز خدا و وجه او، «هالک‏» است و اگر هلاکت آن، امروز براى افراد عادى، روشن نیست، فردا که پیشگاه حقیقت، ظاهر مى‏شود براى همگان مشهود خواهد شد.

خداى سبحان پس از این که در این کریمه، یک قضیه سلبى، یعنى «کل شى‏ء هالک الا وجهه‏» را ذکر مى‏کند، مى‏فرماید: «له الحکم‏»; اگر غیر خدا هالک است، پس حاکم نیست و اگر حاکم نبود، هیچ کس تحت‏حکومت او نیست و اگر باید به محکمه حاکم، مراجعه کرد و غیر از خدا احدى حاکم نیست، پس باید به محکمه خدا رجوع کرد. از این رو مى‏فرماید: «والیه ترجعون‏» و این، مهمترین عامل نزاهت و آرامش روح است.

علت ناآرامى افراد عادى آن است که به چیزى تکیه مى‏کنند که خود تکیه‏گاهى ندارد. به همین جهت‏به عنوان ضرب‏المثل مى‏گویند: «الغریق یتشبث‏بکل حشیش‏»; انسان غرق شده، به هر گیاهى تکیه مى‏کند و دست مى‏اندازد تا نجات پیدا کند; زیرا خیال مى‏کند آن گیاه، در دریا ریشه دارد و قوى است. کسانى که در محبت دنیا غرق شدند، دست و پا مى‏زنند و هر لحظه، احساس خطر مى‏کنند و به این و آن متمسک مى‏شوند و به زرق و برقها تکیه مى‏کنند تا از اضطراب برهند، ولى نمى‏توانند.

قرآن کریم درباره افرادى که گرفتار آتش دوزخ مى‏شوند، مى‏فرماید:

«و رضوا بالحیوة الدنیا و اطمانوا بها» ⁽⁴⁴⁾

اینها به دنیا بسنده کرده، راضى و مطمئن شدند، در حالى که دنیا متاع فریب است:

«و ما الحیوة الدنیا الا متاع الغرور» ⁽⁴⁵⁾

دنیا متاع فریب است و انسان را مى‏فریبد و اگر غریق به فریبگاه تکیه کند، قطعا نمى‏آرمد.

این که مردان الهى مطمئنند براى آن است که به حق متکى هستند و حق، ثابت مطلق است:

«ذلک بان الله هو الحق‏» ⁽⁴⁶⁾ .

براى رسیدن به این مقام والا، باید از هر گناهى توبه کرد. انسان گناهکار، شرمنده است; زیرا با این که چیزى مانع قدرت خدا نبود، خداوند به او مهلت داد تا گناه کند و فورا او را کیفر نکرد و آبروى او را هم نزد دیگران نبرد.

اگر چنین حالتى براى انسان رخ دهد، از گناه پشیمان مى‏شود و این اولین قدم است. آنگاه سعى مى‏کند گناه نکند و گناه گذشته را جبران کند و اگر همین راه را ادامه دهد، به جایى مى‏رسد که دیگر نام گناه را بر لب جارى نمى‏کند و یاد گناه را در دل خطور نمى‏دهد و آنگاه که به بارگاه خداوند بار مى‏یابد، اصلا توجه به این ندارد که قبلا گناه کرده است، چنانکه بهشتیان بعد از ورود به بهشت، گناهان گذشته را به خاطر نمى‏آورند; زیرا همین تذکر گناه، خود شرم‏آفرین است و در بهشت هیچ اندوه و شرمى نیست.

مردان الهى نیز تذکر گناه را عیب مى‏دانند. چون مایه شرم است و آنان هم اکنون به حضور اله، بار یافته‏اند. البته در ابتدا و اواسط راه، تذکر گناه، فضیلت است; زیرا انسان را وادار به توبه و انابه مى‏کند، لیکن در پایان راه که مشمول لطف ویژه الهى شده‏اند، گناه قبلى مورد نسیان قرار مى‏گیرد و منشا این نسیان هم انساء الهى است و این انساء هم از بارزترین نمادهاى عنایت‏خدا به عبد تائب است; زیرا اگر نسیان ذنب نباشد، هماره بنده تائب با تذکر گناه پیشین شرمنده است و همین شرمندگى رنج توانفرساست.

پى‏نوشت‏ها:

39. سوره ذاریات، آیه 50.

40. مفاتیح‏الجنان، دعاى روز 22 ماه رمضان.

41. مفاتیح‏الجنان، مناجات خمس عشر، مناجاة المطیعین.

42. بحار، ج 101، ص 279.

43. سوره قصص، آیه 88.

44. سوره یونس، آیه 7.

45. سوره حدید، آیه 20.

46. سوره حج، آیه 62.

طرح مطالعه کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش دوم: مراحل مانع‏ زدایى از سیر و سلوک، فصل اول: توبه) بخش سوم

هماهنگى تشریع و تکوین

قرآن کریم، راههاى تشریعى را همانند راههاى تکوینى، به صورت باز و مبسوط بیان مى‏کند; یعنى راهى را که انسان بدون اختیار باید در نظام تکوین طى کند، مشابه و معادل آن را به او ارائه مى‏کند تا از راه صحیح و با اختیار خود در نظام تشریع طى کند; مثلا، یکى از راههایى که در نظام تکوین، هر انسانى آن را طى مى‏کند رجوع به خداست; انسان بداند یا نداند و بخواهد یا نخواهد با مرگ، به سوى خدا رجوع مى‏کند و

«انا لله و انا الیه راجعون‏» ⁽²¹⁾

اصل کلى حاکم بر حیات بشرى است; همان گونه که

«کل نفس ذائقة الموت‏» ⁽²²⁾

اصل حاکم بر همگان است.

براى این که انسان، قبل از مرگ «طبیعى‏»، به موت «ارادى‏» بمیرد و قبل از «ارجاع طبیعى‏»به «مراجعه ارادى‏»، رجوع کند قرآن کریم راههاى تهذیب روح را از نظر تشریع، تبیین کرده است. «توبه‏» و «انابه‏» نوعى مرگ و رجوع است. کسى که توبه مى‏کند، در حقیقت از شهوت و غضب مى‏میرد و آنها را «اماته‏» مى‏کند و مى‏میراند. اماته شهوت و غضب، همان تعدیل این دو خوى سرکش است. اگر چنین شد، انسان از شهوت و غضب و همچنین جهل مى‏میرد و براى این که این راه را ادامه دهد و به صرف مرگ شهوت و غضب، اکتفا نکند، مى‏کوشد آنچه را که عقل دستور مى‏دهد همان را بفهمد و عمل کند; یعنى از لذایذ عقلى، طرفى ببندد.

این که به ما گفتند:

«موتوا قبل ان تموتوا» ⁽²³⁾ :

یعنى قبل از این که به مرگ طبیعى بمیرید، به موت ارادى بمیرید یا امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) مى‏فرماید:

«عباد الله، زنوا انفسکم من قبل ان توزنوا و حاسبوها من قبل ان تحاسبوا» ⁽²⁴⁾

یعنى قبل از این که شما را به محاسبه دعوت کنند، حسابرس خود باشید، از همین آیات قرآن کریم مدد گرفته‏اند. وقتى انسان رجوع مى‏کند، هجرتش آغاز مى‏شود.

از سوى دیگر، رجوع تکوینى، مراتب و درجاتى دارد: برخى تا به اوج رجوع مى‏رسند و برخى دیگر در وسط راه مى‏مانند; مانند، آبها که به ابر و آنگاه به باران تبدیل مى‏شود و دوباره به دریا بر مى‏گردد; اما آبهایى که به دریا برمى‏گردد بر دوگونه است; قسمتى از آنها در نهرهاى کوچک به سمت دریا حرکت مى‏کند و چون فشار و شتاب آن زیاد نیست، در کرانه‏ها به دریا ملحق مى‏شود و آن قدرت را ندارد که به عمق دریا راه پیدا کنند، ولى رودخانه‏هاى بزرگ خروشان است و هنگامى که به دریا مى‏رسد، آبهاى کنار دریا را مى‏شکافد و خود را تا به عمق دریا مى‏رساند.

بازگشت انسانها به «لقاء» خدا هم چنین است; گرچه همه انسانها به لقاى حق بار مى‏یابند:

«یا ایها الانسان انک کادح الى ربک کدحا فملاقیه‏» ⁽²⁵⁾

اما معناى «لقاء الله‏»، این نیست که همه به مرحله

«دنى فتدلى فکان قاب قوسین او ادنى‏» ⁽²⁶⁾

برسند. در مرگ و رجوع طبیعى، همگان یکسان نیستند; چنانکه در مرگ و رجوع اختیارى نیز چنین است و از این رو بین تائب و منیب فرق گذاشته‏اند و انابه را بالاتر از توبه دانسته‏اند. گاهى انسان از معصیت و مخالفت‏به اطاعت و موافقت رجوع مى‏کند و گاهى از دیدن غیر حق به دیدن حق رجوع مى‏کند و در این حالت دوم به چیزى جز حق علاقه نخواهد داشت و این رجوع تام است. بنابراین، همان گونه که رجوع، در نظام تکوین درجاتى دارد، در نظام تشریع نیز درجاتى دارد که از توبه، شرو ع و به مراحل عالى انابه ختم مى‏شود.

نمونه‏اى از هماهنگى

نمونه‏اى از هماهنگى تکوین با تشریع این است که خداى سبحان همان گونه که در نظام تشریع، امورى را بر ما مقرر کرده است; مانند:

«کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم‏» ⁽²⁷⁾

یا

«کتب علیکم القتال و هو کره لکم‏» ⁽²⁸⁾

مشابه این، راههایى را هم در نظام تکوین به ما ارائه کرده است مانند:

«اولئک کتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه‏» ⁽²⁹⁾ .

در بخش اول، اصل را تکوین دانستیم و نظام تشریع را از آن استفاده کردیم; در حالى که در بخش دوم به عنوان تبیین هماهنگى بین تکوین و تشریع، اصل را تشریع قرار دادیم و تکوین را هماهنگ با آن مى‏دانیم; یعنى، مى‏گوییم همان گونه که خداوند، تحصیل روح ایمان و حیات جدید را بر ما واجب کرده است، مى‏فرماید: اگر کسى راههاى صحیح را طى کند، خداوند در نظام تکوین، روح ایمان مؤید و مقدس را بهره او مى‏کند ⁽³⁰⁾ .

بنابراین، «کتب فی قلوبهم الایمان‏»، کتابتى تشریعى، مانند

«کتب علیکم الصیام‏»

نیست، بلکه کتابت تکوینى است. از این رو دلهاى یک عده، با ایمان به خدا نقش بسته است‏به گونه‏اى که چیزى نمى‏تواند آنها را از ایمان به خدا جدا کند; به عبارت دیگر بر اثر توفیقات الهى و پیمودن راه راست، این جایزه را خدا به آنها داده است که در صحیفه دل آنان، کلمات تکوینى ایمان را نگاشته و بنابراین، قلب آنان «مؤمن‏» است. چنین کسانى از روح خاصى برخوردارند که در افراد دیگر نیست.

توضیح این که، خدا دو گونه روح به افراد، افاضه مى‏کند: روح عادى; که در آیاتى مانند:

«و نفخت فیه من روحى‏» ⁽³¹⁾

و

«نفخ فیه من روحه‏» ⁽³²⁾

مطرح شده است. هر انسانى از این روح نفخى بهره‏مند است و روح خاص که از همان «روح القدس‏» نشئت مى‏گیرد و این درباره مؤمنان خاص است; همان گونه که مى‏فرماید:

«و ایدهم بروح منه‏» ⁽³³⁾ .

که این، «روح تاییدى‏» است، نه «روح نفخى‏» و چنین انسانى مؤید است و با قدرت الهى تایید مى‏شود و بنابراین، چیزى او را از پا درنمى‏آورد; نه حوادث سخت روزگار او را از پا درمى‏آورد و نه شیطان، توان آن را دارد که او را بفریبد; زیرا شیطان گرچه ماهر و مقتدر است و خداى سبحان درباره قدرت او مى‏فرماید:

«و لقد اضل منکم جبلا کثیرا افلم تکونوا تعقلون‏» ⁽³⁴⁾

او بسیارى از افراد را فریب داده است، ولى در عین حال، شیطان در برابر قدت خدا بسیار ناتوان است:

«ان کید الشیطان کان ضعیفا» ⁽³⁵⁾

یعنى، همواره کید شیطان در برابر ذات اقدس خداوند و حمایت و هدایت او ضعیف است.

اصولا ذات اقدس اله، هنگامى که اجزاى جهان را با یکدیگر مى‏سنجد، به گونه‏اى سخن مى‏گوید و هنگامى که مجموعه نظام کیهانى را با قدرت خود مى‏سنجد، به گونه‏اى دیگر سخن مى‏گوید: وقتى اجزاى جهان را نسبت‏به هم مى‏سنجد، کوهها را خیلى استوار مى‏داند و مى‏فرماید: کوه، از گزند اضطراب مصون است و زمین را هم از اضطراب و نوسان حفظ مى‏کند; مثلا، در سوره «نحل‏» مى‏فرماید:

«و القى فى الارض رواسى ان تمید بکم‏» ⁽³⁶⁾

ما کوهها را بلند قرار داده‏ایم تا مبادا زمین، شما را به اضطراب و به حرکت تند، متحرک کند.

امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز مى‏فرماید:

«و وتد بالصخور، میدان ارضه‏» ⁽³⁷⁾

خداوند با کوهها، زمین را میخکوب کرده است و با آنها اضطراب و نوسان را از زمین گرفته است. پس کوهها چنین قدرتى دارد که کره زمین را از اضطراب برهاند; اما همین کوههاى سربه فلک کشیده و قدرتمند، در برابر قدرت خدا صلابتى ندارد:

«و یسئلونک عن الجبال فقل ینسفها ربى نسفا فیذرها قاعا صفصفا لا ترى فیها عوجا ولا امتا» ⁽³⁸⁾

یعنى از تو در باره کوهها مى‏پرسند. در پاسخ آنها بگو که خداى من چنان کوهها را از بنیاد برکند که خاک شود و آنگاه پستى و بلندیهاى زمین، صاف و هموار گردد.

بنابراین، سلسله جبال گرچه متصلب است، ولى در برابر قدرت الهى ناتوان است. کید شیطان نیز چنین است. گرچه او توان آن را دارد که بسیارى از افراد را بفریبد و فریب هم داده است، ولى اگر فردى مشمول عنایت‏خاص خدا قرار گرفته، از آن روح تاییدى، مدد بگیرد، شیطان نمى‏تواند او را فریب دهد. پس اگر ما در نظام تشریع، ایمان بیاوریم و مقدارى این راه را ادامه بدهیم، آنگاه خدا تکوینا آن گرایش الهى را در دلهاى ما مى‏نگارد و ما را با روح خاص خود تایید مى‏کند. به این ترتیب، اصل، تشریع خواهد بود و تکوین، تابع آن است. البته در هر کارى تشریع، تابع تکوین است; ولى در تقریر و بیان مطلب که مقام اثبات است نه ثبوت، گاهى تکوین اصل و تشریع تابع آن قرار مى‏گیرد و گاهى برعکس عمل مى‏شود.

پى‏نوشت‏ها:

21. سوره بقره، آیه 156.

22. سوره آل عمران، آیه 185.

23. بحار، ج 69، ص 59.

24. نهج‏البلاغه، خطبه 90.

25. سوره انشقاق، آیه 6.

26. سوره نجم، آیات 8 9.

27. سوره بقره، آیه 183.

28. سوره بقره، آیه 216.

29. مجادله، آیه 22.

30. قرآن کریم، توحید را گاهى به صورت دعوى غیبى ذکر مى‏کند که افرادى که اهل استدلال نیستند مى‏توانند بر اساس ایمان به غیب، آن را بپذیرند و این ایمان تقلیدى است.گاهى هم برهان اقامه مى‏کند; مانند: «لو کان فیهما الهة الا الله لفسدتا» (سوره انبیاء، آیه 22) که این ایمان تحقیقى یا نظرى و حصولى است که نصیب افراد خاص خواهد شد. مرحله بالاتر، ایمانى است که به وسیله‏علم شهودى، نصیب سالک شاهد مى‏شود; چنانکه مى‏فرماید: «وعلمناه من لدنا علما» (سوره کهف، آیه 65). گر چه، هر علمى که انسان دارد بر اساس تعلیم الهى است: «علم الانسان ما لم یعلم‏» (سوره علق، آیه 5)، اما این، علم خاص است که از ناحیه قدس خدا، نصیب مؤمن مؤید مى‏شود و چنین علمى اولا تحقیقى است نه تقلیدى و ثانیا حضورى و شهودى است نه حصولى و تحقیقش هم تحقیق بصرى است، نه نظرى. چنین ایمانى، تزلزل‏ناپذیر است، ولى ایمانهاى عادى گاهى هست و گاهى نیست.

در روایات آمده است که شخص گناهکار در حین گناه، مؤمن نیست (محاسن برقى، ج 1، ص 192) ; یعنى، آن روح ایمانى را که باید داشته باشد ندارد; چون ایمان، انسان را از تبهکارى در برابر خدا بازمى‏دارد. این ایمان متوسط یا ضعیف است که گاهى ثابت و گاهى متغیر است، ولى آن ایمان الهى که در آیه «کتب فى قلوبهم الایمان‏» (سوره‏مجادله، آیه 22) مطرح است، همواره ثابت است و هرگز زوالى ندارد. پس این روح که مقدس از جهل، تغیر و تحول است، نصیب انسان سالک مى‏شود و خدا هم آن را با ست‏خود در جان انسان سالک مى‏نگارد.

31. سوره حجر، آیه 29.

32. سوره سجده، آیه 9.

33. سوره مجادله، آیه 22.

34. سوره یس، آیه 62.

35. سوره نساء، آیه 76.

36. سوره نحل، آیه 15.

37. نهج‏البلاغه، خطبه 1، بند 3.

38. سوره طه، آیات 105 107.

طرح مطالعه کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش دوم: مراحل مانع‏ زدایى از سیر و سلوک، فصل اول: توبه) بخش دوم

توبه عام و خاص

توبه در لغت‏به معناى رجوع است; وقتى «بنده‏» به مولاى خود بر مى‏گردد، مى‏گویند «توبه‏» کرده است. ذات اقدس اله در قرآن کریم به همه مؤمنان دستور توبه مى‏دهد:

«و توبوا الى الله جمیعا ایه المؤمنون لعلکم تفلحون‏» ⁽¹⁰⁾

یعنى، اى مؤمنان! به سوى حق توبه کنید تا فلاح و رستگارى، نصیب شما بشود.

البته باید توجه داشت که توبه، بین معناى لغوى و معناى اصطلاحى و همچنین بین مراحل سه گانه‏اى که براى آن ذکر کرده‏اند، مشترک معنوى است، نه لفظى و همه اینها مصادیق آن معناى جامع است: توبه چون به معناى رجوع است، گاهى رجوع از معصیت‏به اطاعت، گاهى رجوع از مخالفت‏به موافقت، گاهى رجوع از «ترک اولى‏» به «اولى‏» و گاهى رجوع از غیر خدا به خداست.

مرحله اول توبه که توبه عمومى و به اصطلاح، «توبه عوام‏» است آن است که انسان معصیت کار از تبهکارى خود دست‏بردارد. گناهکار اگر چه عالم باشد، در حقیقت از «عوام‏» به‏شمار مى‏آید. چون «عوام‏» در این جا در مقابل «علما» نیست; بلکه در مقابل «عقلا» است. بنابراین، کسى که اهل گناه باشد، عامى است گرچه تحصیل حوزوى یا دانشگاهى داشته باشد. به هر تقدیر، توبه عوام آن است که از گناه بپرهیزند; اما توبه خواص، پرهیز از «ترک مستحب و اولى‏» است; یعنى، اگر بعضى از امور مستحب مانند نماز شب و صدقه اول ماه را ترک کرده باشد از آن توبه کند و از این رقیقتر آن است که انسان از ترک کارى که مستحب شرعى نیست ولى محبوب ارشادى است توبه کند و از اینها رقیقتر هم آن است که او هیچ خلافى نکند، بلکه همه احکام الهى را بشناسد و انجام دهد، ولى در عین حال از توجه به ماسوى الله توبه کند که بعد توضیح داده مى‏شود.

شیطان در کمین انسان است و هرگز او را در خواب و بیدارى رها نمى‏کند و مى‏کوشد تا انسان از فضیلت‏باز بماند. اگر بتواند، او را به حرام و اگر نشد به ارتکاب مکروه سرگرم کند و اگر موفق نشود کسى را به مکروه مبتلا کند، او را سرگرم مى‏کند تا واجب را ترک کند، و اگر در این زمینه هم توفیقى نیافت، او را به ترک مستحب مبتلا مى‏کند، و اگر این گونه از امور هم در دسترس شیطان قرار نگرفت، سعى مى‏کند تا انسان را به بعضى از واجبها یا مستحبهاى مهم، مشغول کند تا او از واجبها یا مستحبهاى مهمتر باز بماند; همچنین گاهى تلاش مى‏کند تا انسان، سرگرم مباح بشود تا با گذراندن وقت در مباح از مستحب و «اولى‏» باز بماند، و اگر در این امور هم موفق نشد، مى‏کوشد تا انسان را از توجه به الله باز دارد; یعنى، او را به غیر خدا مشغول کند; مانند انجام عبادت براى پرهیز از جهنم یا اشتیاق به بهشت; زیرا براى سالکان کوى حق، این نجات از جهنم و یا اشتیاق به بهشت هم خار راه است.

توبه و ترمیم گذشته

پس، توبه افراد عامى به این است که مستحب را بشناسند و انجام بدهند و حرام و مکروه را بشناسند و انجام ندهند و نسبت‏به گذشته جدا پشیمان باشند و آن را ترمیم کنند و نسبت‏به آینده هم عزم قطعى بر ترک خلاف داشته باشند که البته ترمیم گذشته، کار آسانى نیست; زیرا ترمیم تنها به پشیمانى از گذشته زشت، نیست، بلکه حقوق فراوانى دارد که آنها را هم باید ترمیم کرد و آن این است که اگر کسى در گذشته، کار بدى کرده، اگر آن کار، حق الله باشد، به دو شخص و اگر حق الناس باشد، به سه شخص ظلم کرده است:

1. کسى که حق، عرض یا مال او تلف شده و از بین رفته است.

2. امر خدا که اطاعت نشده است; چون خدا تضییع حقوق دیگران را تحریم کرده است.

3. خود گناهکار; زیرا او با این کار، روح خویش را آزرده و به آن آسیب رسانده استگ و با توجه به این که روح و بدن، چند صباحى مجاور و همسایه همند ولى به تدریج، روح همسایه خود را ترک و به دیار خود سفر مى‏کند، بنابراین، بدن نباید بر اثر اشتیاق به لذایذ، همسایه خود را آزرده خاطر کند; اما ترمیم حق دیگران چندان دشوار نیست، ولى تامین رضاى الهى و تطهیر قلب آلوده کار آسانى نیست.

شستشوى دل کار دشوارى است; از این رو در ادعیه، به ما آموخته‏اند تا بگوییم:

«اللهم طهرنى فیه من الدنس و الاقذار» ⁽¹¹⁾

پروردگارا! ما را از پلیدیها و آلودگیها پاک کن، یا بگوییم:

«اللهم اغسلنى فیه من الذنوب و طهرنى فیه من العیوب‏» ⁽¹²⁾

خدایا! ما را از گناهان و عیبها، شستشو بده.

ما باید این حقیقت را دریابیم که گناه واقعا چرک و «رین‏» است و روح را تیره مى‏کند. انسان بر اثر گناه، نه خواب خوبى دارد تا در رؤیا معرفتى نصیب وى شود و نه بیدارى خوبى دارد تا بتواند علم درستى را کشف و تعلیم صحیحى را نصیب دیگران کند. بنابراین، اگر روح تیره شود، بسیارى از اسرار از او نهفته است. روحى که خدا آن را منبع الهام قرار داده و به آن سوگند یاد کرده است:

«و نفس و ما سویها فالهمها فجورها و تقویها» ⁽¹³⁾

چنانکه به خورشید، ماه، روز، شب، آسمان و زمین سوگند یاد کرده است:

«و الشمس و ضحها و القمر اذا تلها و النهار اذا جلها و اللیل اذا یغشها و السماء و ما بنها و الارض و ما طحها» ⁽¹⁴⁾

همان گونه که خورشید و تابش آن، ماه و فروزش آن، روشنایى روز، تاریکى شب و برپایى آسمان و زمین، از سوى ذات اقدس اله امورى دایمى است، الهام به نفس از ناحیه او نیز دائمى است، ولى شنونده این صدا کم است; زیرا ما از خودمان آن قدر صدا به گوش جانمان مى‏رسانیم که صداى حق شنیده نمى‏شود، و گرنه او همواره با جان ما سخن مى‏گوید.

این که گفتند سالک، کم سخن و مواظب خوراکش باشد، براى همین است که صداى الهامهاى الهى را بشنود; چون اگر کسى بخواهد صداى دورى را بشنود، ناچار است که خود ساکت‏باشد و حرف نزند. به هر تقدیر توبه براى عوام همین است و توبه «خواص‏» هم پرهیز از «ترک اولى‏» است; به این معنا که، انسان ترک اولى را نسبت‏به گذشته، جبران و نسبت‏به حال ترک کند و نسبت‏به آینده تصمیم بگیرد که مبتلا نشود.

توبه اخص

اما توبه «اخص‏» توبه از توجه به غیر خداست; چنانکه پیغمبر اکرم‏صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:

«انه لیغان على قلبى و انى لاستغفر بالنهار سبعین مرة‏» ⁽¹⁵⁾ .

گاهى انسان در صحنه قلب خود، نوعى گرفتگى مشاهده مى‏کند، مثل این که ابرى فضاى دل را پوشانده است و نمى‏داند چگونه آن را بزداید. از این رو به فکر مى‏افتد تا در مزرعه یا در پارکى قدم بزند; در کنار رودى بنشیند و یا با دوست‏خودسخن بگوید. آنگاه خیال مى‏کند آن ابر، برطرف شده است; در حالى که چنین نیست و آن ابر غلیظ شده و جلو دید او را گرفته است و دیگر تشخیص نمى‏دهد که در فضاى تیره زندگى مى‏کند. گاهى انسان خیال مى‏کند که با جلسات انس و فکاهیات، ابر زدایى یا غبار روبى مى‏شود; در صورتى که چنین نیست.

پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم مى‏فرماید: من در هر روز هفتاد بار استغفار مى‏کنم; یعنى «خلیفة الله‏» و «انسان کامل‏»، هر روز هفتاد بار استغفار مى‏کند که مبادا این ابرها فضاى دل را بگیرد. البته استغفار براى انسان کامل در حقیقت، «دفع‏» است نه «رفع‏»; او استغفار مى‏کند تا ابر، جلو دید دل را نگیرد; نه این که بخواهد ابرهاى موجود را برطرف کند; زیرا توجه به غیر خدا مانند توجه به فرشته‏ها یا توجه به خود وحى و یا نبوت، حجاب است و به فرموده مرحوم سید حیدر آملى اگر پیامبران به مقام شامخ رسالت، نبوت، خلافت و یا ولایتشان توجه بکنند، این خود، حجاب است ⁽¹⁶⁾ . زیرا محضر امن خدا جز شهود او چیز دیگرى را نمى‏پذیرد. بنابراین، همواره استغفار انبیا براى این است که آنان این گونه از توجهات را دفع کنند.

تذکر: دفع حجاب که هدف استغفار انسان کامل است اعم از حجاب ظلمانى و حجاب نورانى است، آنان از حجاب ظلمانى منزهند و از این رو همان طور که رفع حجاب ظلمانى براى آنان مطرح نیست، دفع آن هم مورد اهتمام آنها نخواهد بود; چون با ورود در حصن توحید ناب از گزند حجاب ظلمانى مصونند و عمده کوشش آنان دفع حجابهاى نورانى است.

توبه، بازگشت‏به صراط مستقیم

سخن نورانى امام على (سلام الله علیه):

«الیمین و الشمال مضلة و الطریق الوسطى هى الجادة‏» ⁽¹⁷⁾

راه تائبان و همچنین توبه عوام، خواص و اخص را مشخص مى‏کند:

توبه عوام این است که آنان از چپ و راست که معصیت است، به وسط راه که صراط مستقیم است‏برگردند.

توبه خواص این است که فعل مکروه یا ترک مستحب را «مضله‏» و گمراهى بدانند و آن را رها کنند و «وسطى‏» که فعل مستحب و ترک مکروه است، «جاده‏» و صراط مستقیم بدانند و به آن توجه کنند.

توبه اخص توبه از توجه به غیر خدا مانند توجه به جلال و جمال حق و یا توجه به نجات از جهنم و شوق به بهشت است که نزد گروه سوم «مضله‏» و گمراهى به‏شمار مى‏رود و «وسطى‏» که توجه به «الله‏» است «جاده‏» و صراط مستقیم است.

کمیت و کیفیت توبه

توبه، کمیت و کیفیتى دارد. کمیت توبه آن است که قرآن کریم به همه مؤمنان دستور آن را مى‏دهد:

«توبوا الى الله جمیعا ایه المؤمنون‏» ⁽¹⁸⁾

و کیفیتش هم عبارت از «نصوح‏» یعنى خالص بودن است که در این زمینه نیز قرآن کریم مى‏فرماید:

«یا ایها الذین امنوا توبوا الى الله توبة نصوحا» ⁽¹⁹⁾ .

اگر توبه، فراگیر باشد و انسان از همه خلافها توبه کند و نصوح یعنى خالص باشد، آنگاه لغزشهاى گذشته بخشوده مى‏شود و انسان تائب به منزله بى‏گناه است:

«التائب من الذنب کمن لا ذنب له‏» ⁽²⁰⁾

چون به گناه، «ذنب‏» مى‏گویند و معناى «ذنب‏» با «ذنب‏» نزدیک است. ذنب دنباله یا دم است و گناه را نیز چون «ذنب‏» یعنى دنباله دارد و انسان را رها نمى‏کند و عقوبت‏به بار مى‏آورد ذنب گفته‏اند، و چون عقوبت، نتیجه کار است و در آخر آن، تحقق پیدا مى‏کند از این جهت‏به آن عقوبت مى‏گویند. اما با توبه، دنباله گناه قطع مى‏گردد. به هر تقدیر گناه، مانع راه و اولین مرحله از مانع‏زدایى براى سالکان راه، گناه زدایى است.

پى‏نوشت‏ها:

10. سوره نور، آیه 31.

11. مفاتیح الجنان، دعاى روز 13 ماه رمضان.

12. مفاتیح الجنان، دعاى روز 23 ماه رمضان.

13. سوره شمس، آیات 7 8.

14. سوره شمس، آیات 1 6.

15. بحار، ج 25، ص 204.

16. جامع الاسرار، ص 27.

17. نهج‏البلاغه، خطبه 16، بند 7.

18. سوره نور، آیه 31.

19. سوره تحریم، آیه 8.

20. بحار، ج 6، ص 21 و 41.

طرح مطالعه کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش دوم: مراحل مانع‏ زدایى از سیر و سلوک، فصل اول: توبه) بخش اول

فصل یکم: توبه ⁽¹⁾

سیر و سلوک الى الله درجات و مراتب گوناگونى دارد که باید یکى پس از دیگرى پیموده شود; اما پیش از پیمودن آن مراحل باید با توبه مانع را برداشت. اولین مرحله از مانع‏زدایى براى سالکان راه، گناه‏زدایى است; چون گناه نه تنها مایه ورود به جهنم است، بلکه مانع انجام کار خیر در دنیا نیز خواهد شد.

امام صادق (علیه السلام) مى‏فرماید: اثر گناه این است که انسان را از عبادت، محروم مى‏کند. گاهى انسان، در روز به گناهى مبتلا مى‏شود و بر اثر آن از شب زنده‏دارى و نماز شب محروم مى‏گردد; گناه در کارهاى خیر، مانند کارد تیز در گوشت اثر دارد:

«ان الرجل لیذنب الذنب فیحرم صلاة اللیل و ان عمل السیى‏ء اسرع فی صاحبه من السکین فی اللحم‏» ⁽²⁾ .

همان گونه که کارد در گوشت نفوذ کرده، آن را قطعه قطعه مى‏کند، گناه نیز اطاعت را قطعه قطعه مى‏کند. البته گاهى انسان، گناه مى‏کند و با کار خیر و اطاعت، آن گناه را ترمیم مى‏کند، ولى این در صورتى است که روح ایمانى شخص، قوى و آن گناه، ضعیف باشد; اما در حال عادى براى توده مردم، گناه مانع انجام کار خیر مى‏شود. در نتیجه خود گناه رشد مى‏کند و آنگاه نه تنها برکات معنوى بلکه برکات مادى هم از انسان گرفته مى‏شود.

آنچه در قرآن کریم آمده است:

«و لو ان اهل القرى امنوا و اتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض و لکن کذبوا فاخذناهم بما کانوا یکسبون‏» ⁽³⁾

این دو مطلب را به همراه دارد و یک نوع تلازم وجودى و عدمى را بازگو مى‏کند; یعنى، بین ایمان و تقوا از یک سو و بین نزول برکات الهى از سوى دیگر، تلازم وجودى و بین ترک تقوا از یک سو و بین قطع رحمت و برکات الهى از سوى دیگر تلازم عدمى برقرار است.

امام صادق (علیه السلام) مى‏فرماید:

خداوند هر سال باران را به اندازه لازم مى‏فرستد، ولى اگر مردم سرزمینى، تبهکار باشند، دستور مى‏دهد که این باران در مناطقى فرو بریزد که به حال آنها سودمند نباشد:

«ما من سنة اقل مطرا من سنة ولکن الله تعالى یضعه حیث‏یشاء، ان الله تعالى اذا عمل قوم بالمعاصی، صرف عنهم ما کان قدره لهم من المطر فی تلک السنة الى غیرهم و الى الفیافی و البحار و الجبال...» ⁽⁴⁾ .

سرباز شیطان

شیطان، نخست، ماموریت دارد در حد وسوسه عده‏اى را به گناه دعوت کند; اما اگر انسان دعوت او را پذیرفت و به گناه آلوده شد، به تدریج مسموم مى‏شود و تحت ولایت او قرار مى‏گیرد و شیطان در جهاد اکبر بر او پیروز مى‏شود و در نتیجه او را جزو ستاد و سپاه خود قرار مى‏دهد; چنانکه در قرآن آمده است:

«و اجلب علیهم بخیلک و رجلک‏» ⁽⁵⁾ .

بر اساس همین بیان قرآنى، امام صادق (علیه السلام) درباره گناهکاران مى‏فرماید:

«اذا اخذ القوم فی معصیة الله فان کانوا رکبانا، کانوا خیل ابلیس و ان کانوا رجالة کانوا من رجالته‏» ⁽⁶⁾

آنان اگر سوارند، از واحدهاى سواره نظام شیطان و اگر پیاده‏اند، از واحدهاى پیاده نظام او هستند. از همه بدتر، عالم بى‏عمل است; قرآن کریم مى‏فرماید:

«یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لا تفعلون کبر مقتا عند الله ان تقولوا ما لا تفعلون‏» ⁽⁷⁾

مقت و عذاب خدا نسبت‏به عالم بى‏عمل و واعظ غیرمتعظ، زیاد است. چنانکه در حدیث نورانى امام باقر (علیه السلام) آمده است: کسى که مردم را به عدالت و فضیلت و تقوا دعوت کند و خود، عادل نباشد، حسرتش در قیامت، زیاد و مشمول آیه:

«یا حسرتى على ما فرطت فى جنب الله‏» ⁽⁸⁾

است و اظهار تاسف مى‏کند که چرا من در مورد فرمان خدا تقصیر و کوتاهى کردم:

«ان اشد الناس حسرة یوم القیامة الذین وصفوا العدل ثم خالفوه و هو قول الله...» ⁽⁹⁾ .

حجاب گناه

در تطبیق و تفسیر گناه با دقت و تامل بیشتر، معانى لطیف‏ترى نصیب انسان مى‏شود. به گونه‏اى که مکروهات و حتى مباحات را هم گناه، تلقى مى‏کند; البته نه گناهى که مایه سقوط از عدالت فقهى و سقوط در جهنم باشد; بلکه به این معنا که اگر آن را انجام بدهد و به آن مبتلا شود، از فضایل عقلى، محروم مى‏شود. چنین انسانى گاهى فضایل را هم حجاب مى‏داند; نه براى این که اینها شرعا نارواست; بلکه چون رؤیت و سرگرمى به اینها نمى‏گذارد انسان به «ام الفضائل‏» راه پیدا کند و به طور کلى هر مرتبه پایین نسبت‏به عالى، حجاب مى‏شود تا به اسماء و اوصاف الهى برسد که در آن‏جا سخن از حجاب نورى است; به این معنا که، اسماء و صفات فعلى، حجاب اسماء و صفات ذاتى و اسماء و صفات ذاتى، حجاب خود ذاتند. البته ذات، حجاب محض است و کسى به آن جا راه ندارد.

پى‏نوشت‏ها:

1. مباحث این بخش بر اساس ترتیب باب دوم کتاب «اوصاف الاشراف‏» محقق طوسى تنظیم شده است.

2. محاسن برقى، ج 1، ص 205.

3. سوره اعراف، آیه 96.

4. محاسن برقى، ج 1، ص 207.

5. سوره اسراء، آیه 64.

6. محاسن برقى، ج 1، ص 206.

7. سوره صف، آیات 2 3.

8. سوره زمر، آیه 56.

9. محاسن برقى، ج 1، ص 212.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 112)

حکمت 112

وَ قَالَ علیه السلام کَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَیْهِ وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ

فریب نخورید

ای بسا آن که از نعمتِ مدام به دام افتد، و پرده‏پوشی الهی او را بفریبد، و از گفتار نیکویی که مردم در باره‏اش گویند به فتنه درآید. و خداوند هیچ بنده‏ای را چون مهلت دادن به او نیازموده است.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 103)

حکمت 103

وَ قَالَ علیه السلام لَا یَتْرُکُ النَّاسُ شَیْئاً مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ لِاسْتِصْلَاحِ دُنْیَاهُمْ إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ

به خاطر دنیا به دین پشت نکنید

هر آن کس که به خاطر دنیا از دینش بکاهد خداوند ضرر بیشتر را به رویش گشاید.

حکمت 109 : فرهنگ اخلاق و تربیت

وَ قَالَ علیه السلام لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَقْلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لَا کَرَمَ کَالتَّقْوَى وَ لَا قَرِینَ کَحُسْنِ الْخُلْقِ وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ وَ لَا قَائِدَ کَالتَّوْفِیقِ وَ لَا تِجَارَةَ کَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا رِبْحَ کَالثَّوَابِ وَ لَا وَرَعَ کَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ کَالزُّهْدِ فِی الْحَرَامِ وَ لَا عِلْمَ کَالتَّفَکُّرِ وَ لَا عِبَادَةَ کَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ لَا إِیمَانَ کَالْحَیَاءِ وَ الصَّبْرِ وَ لَا حَسَبَ کَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ کَالْعِلْمِ (وَ لَا عِزَّ کَالْحِلْمِ) وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ

هیچ ثروتی سودمندتر از عقل نیست و هیچ تنهایی وحشتناک‏تر از خودبینی و خودپسندی، و هیچ عقلی چون مدیریّت، و هیچ بزرگواری و بخششی چون پرهیزکاری، و هیچ همنشینی چون اخلاق نیکو، و هیچ میراثی چون تربیت و حُسن معاشرت، و هیچ راهبری چون توفیق الهی، و هیچ تجارتی چون عمل صالح، و هیچ سودی چون بهره‏های آخرت، و هیچ پارسایی چون باز ایستادن‏ در برابر شبهه، و هیچ زهدی چون ترک حرام، و هیچ دانشی چون تفکّر، و هیچ عبادتی چون انجام واجبات، و هیچ ایمانی چون حیا و صبر، و هیچ تباری چون تواضع، و هیچ شرافتی چون دانش، و هیچ عزّتی چون بردباری، و هیچ پشتیبانی محکم‏تر از مشورت.

حکمت 100: شناخت دنیا و آخرت

وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَیْنَهُمَا کُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَانِ

دنیا و آخرت دو دشمن متفاوت و دو راه گوناگونند، پس کسی که دنیا را دوست بدارد و بدان دل بندد، آخرت را دشمن دارد و از آن بدش آید. و آن دو چونان خاور و باخترند، و آن که بین آن دو جهت حرکت کند به هر یک نزدیک شود از دیگری دور گردد، و این دو چون دو همسر یک شوهرند.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 94)

حکمت 94

وَ قَالَ علیه السلام اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ رِوَایَةٍ فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ

هرچه را شنیدید باز گو نکنید

هر خبری را که بشنوید بدقّت بررسی کنید و در زیر و بالای آن بیندیشید و تنها به شنیدن و باز گو کردن بسنده نکنید، که راویان دانش بسیار، ولی درک کنندگان آن اندکند.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 85)

حکمت 85

وَ حَکَى عَنْهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الْبَاقِرُ علیهما السلام أَنَّهُ قَالَ کَانَ فِی الْأَرْضِ أَمَانَانِ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ قَدْ رُفِعَ أَحَدُهُمَا فَدُونَکُمُ الْآخَرَ فَتَمَسَّکُوا بِهِ أَمَّا الْأَمَانُ الَّذِی رُفِعَ فَهُوَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه واله وَ أَمَّا الْأَمَانُ الْبَاقِی فَالِاسْتِغْفَارُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ

و هذا من محاسن الاستخراج و لطائف الاستنباط

راز استغفار

امام باقر - علیه‏السّلام - از آن حضرت روایت کند که فرمود: در روی زمین دو جانپناه بود که یکی از آنها از دست شد، پس همّت کنید دو دیگر را پاس دارید و بدان چنگ زنید. امّا جانپناه نخست که از دست شد رسول خدا بود - درود الهی بر او و خاندانش، و جانپناه باقی مانده استغفار است. خداوند فرمود: «خدا مردم را عذاب نکند تا آنگاه که تو (پیامبر) در میانشان هستی، و نیز تا وقتی که استغفار کنند عذابشان نکند». و این جمله از برداشتهای زیبا و دریافتهای ظریف است.

حکمت 82: اعتراف به ندانستن، رستن از هلاکت

وَ قَالَ علیه السلام مَنْ تَرَکَ قَوْلَ لَا أَدْرِی أُصِیبَتْ مَقَاتِلُهُ

آن کس که گفتار «نمی‏دانم» را از دست دهد به هلاکت رسد.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 76)

حکمت 76

وَ قَالَ علیه السلام خُذِ الْحِکْمَةَ أَنَّى کَانَتْ فَإِنَّ الْحِکْمَةَ تَکُونُ فِی صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَیَخْتَلِجُ فِی صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْکُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِی صَدْرِ الْمُؤْمِنِ

ارزش حکمت و بی‏لیاقتی منافق

و درود خدا بر او، فرمود:حکمت را هر کجا که باشد، فراگیر، گاهی حکمت در سینه منافق است و بی‏تابی کند تا بیرون آمده و با همدمانش در سینه مؤمن آرام گیرد.

شروع طرح مطالعه باقیمانده بخش یکم و بخش دوم کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی

به نام خدا

از این هفته طرح مطالعه فصل های چهارم تا هفتم بخش یکم و 5 فصل بخش دوم کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی را به مدت 9 هفته آغاز می کنیم. امیدواریم این بار دوستان در انجام وظایفشان کوتاهی نکنند.

یاعلی

طرح مطالعه باقیمانده بخش یکم و بخش دوم کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی

عنوان طرح: مطالعه باقیمانده بخش یکم و بخش دوم کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی (بخش یکم: موانع نظرى و عملى سیر و سلوک، بخش دوم: مراحل مانع زدایی از سیر و سلوک)

زمان بندی طرح: از بخش یکم کتاب 4 فصل مطالعه نشد که در این طرح پوشش داده می شوند. همچنین 5 فصل بخش دوم کتاب نیز مطالعه می گردد. در مجموع 9 فصل مطالعه می گردد که هر فصل در یک هفته و توسط یکی از اعضای سایت ارانه می گردد که در نتیجه طرح 9 هفته به طول می انجامد.

جدول زمان بندی :

هفته	شماره بخش	شماره فصل	فرد ارائه دهنده
30 فروردین تا 5 اردیبهشت	بخش یکم	فصل چهارم: عقل متعارف	مرتضی ملوندی
6 اردیبهشت تا 12 اردیبهشت	بخش یکم	فصل پنجم: هوس مداری و خودبینی	امیر حاج علی خمسه
13 اردیبهشت تا 19 اردیبهشت	بخش یکم	فصل ششم: کمینگاه های شیطان	حمید محمودخانی
20 اردیبهشت تا 26 اردیبهشت	بخش یکم	فصل هفتم: بازیگری و دنیاگرایی	مصیب حاجی مقصودی
27 اردیبهشت تا 2 خرداد	بخش دوم	فصل اول: توبه	سیدمحمدصادق سیدی
3 خرداد تا 9 خرداد	بخش دوم	فصل دوم: زهد	روح الله بی باک
10 خرداد تا 16 خرداد	بخش دوم	فصل سوم: ریاضت	سینا مجیدیان
17 خرداد تا 23 خرداد	بخش دوم	فصل چهارم: مراقبت و محاسبه	محمد مالمیر
24 خرداد تا 30 خرداد	بخش دوم	فصل پنجم: تقوا	رضا هدایتی

توضیحات: مطالب هر فصل بسته به حجم فصل در چند یادداشت مطرح می شود و در نهایت، در آخر هر هفته جمع بندی مطالب به صورت یک صفحه جدا آورده می شود. هر فرد به انتخاب خود یک فصل را ارائه می کند. وظیفه این فرد تقسیم بندی فصل به چند یادداشت و ارائه آن در طول هفته است. بقیه افراد در طول هفته نظر می دهند. در آخر هفته فرد مورد نظر مسئولیت جمع بندی مطالب و ارائه آن به صورت یک صفحه جدا در سایت را دارد.

آدرس اینترنتی کتاب: http://www.hawzah.net/Per/K/Marahel/Index.htm

نمای کلی فهرست کتاب

متاسفانه در طرح قبلی مطالعه این کتاب تمام اهداف مشخص شده تحقق نیافت (توضیح). امیدواریم این بار دوستان در انجام تکالیف خود کوتاهی نکنند.

شروع طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 71 تا 160)

به نام خدا

به یاری خدا طرح مطالعه حکمت های 71 تا 160 نهج البلاغه را از این هفته و به مدت 10 هفته شروع می کنیم. هر یک از اعضا طبق جدول صفحه برنامه های سایت موظف است یک حکمت را به صورت یادداشت در سایت ارائه دهد. همه دوستان نیز به صورت بحث نظر خود را درباره حکمت آورده شده اعلام می کنند. باشد که بهره گیری از دریای سخنان حضرت امیر (ع) ما را در رسیدن به کمال مطلوب یاری کند.

این طرح برای حکمت های 1 تا 70 نیز اجرا شد ولی متاسفانه از استقبال خوبی برخوردار نشد و دوستان همکاری نکردند. یک موضوعی که به نظرم باید بحث شود این است که چرا دوستان همین کار ساده که کلا 2 دقیقه در هفته نیز وقتشان را نمی گیرد را انجام نمی دهند؟! مشکل از کجاست؟!

به هر حال امیدواریم این بار همه دوستان همکاری کنند.

یاعلی

طرح پیشنهادی مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 71 تا 160)

در این طرح ظرف مدت 10 هفته 90 حکمت (حکمت 71 تا 160) از نهج البلاغه مطالعه می شود. هر فرد در هر هفته یک حکمت که برای او تعیین می شود، به صورت یادداشت در سایت ارائه می دهد تا مورد بحث قرار گیرد. هر فرد برای بدست آوردن عدد حکمت مربوط به خود از رابطه زیر استفاده می کند:

عدد حکمت = (9 * شماره هفته) + شماره فرد + 70

زمان بندی طرح:

هفته	1/30 تا 2/5	2/6 تا 2/12	2/13 تا 2/19	2/20 تا 2/26	2/27 تا 3/2
شماره هفته	0	1	2	3	4

هفته	3/3 تا 3/9	3/10 تا 3/16	3/17 تا 3/23	3/24 تا 3/30	3/31 تا 3/6
شماره هفته	5	6	7	8	9

اعضای شرکت کننده در طرح:

نام فرد	بی باک	محمودخانی	مجیدیان	ملوندی	حاجی مقصودی	سیدی	خمسه	مالمیر	هدایتی
شماره فرد	1	2	3	4	5	6	7	8	9

بودجه بندی و زمان بندی:

شماره فرد	نام فرد	شماره هفته و شماره حکمت (شروع)
		0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
1	بی باک	71	80	89	98	107	116	125	134	143	152
2	محمودخانی	72	81	90	99	108	117	126	135	144	153
3	مجیدیان	73	82	91	100	109	118	127	136	145	154
4	ملوندی	74	83	92	101	110	119	128	137	146	155
5	حاجی مقصودی	75	84	93	102	111	120	129	138	147	156
6	سیدی	76	85	94	103	112	121	130	139	148	157
7	خمسه	77	86	95	104	113	122	131	140	149	158
8	مالمیر	78	87	96	105	114	123	132	141	150	159
9	هدایتی	79	88	97	106	115	124	133	142	151	160

آدرس سایت حکمت ها: http://www.andisheqom.com/Files/nahjmatn.php

متاسفانه طرح قبلی که به همین شکل بود، خوب اجرا نشد (توضیح). دوستان لطفا این بار کامل همکاری کنند.

اتمام طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع)

به نام خدا

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصارحضرت امیر (ع) در تاریخ 10 فروردین 93 به پایان رسید. متاسفانه این طرح فقط 20 درصد اهداف پیش بینی شده خود را محقق کرد. در این میان فقط آقایان سیدی و بی باک همکاری کردند و بقیه دوستان هیچ کمکی نکردند. این نشان دهنده آن است که مجموعه دوستان اراده لازم برای انجام وظایف خود را ندارند. از این رو ضرورت ایجاب می کند که تحولی در عملکرد سایت ایجاد شود.

یاعلی

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 69)

حکمت 69

وَ قَالَ علیه السلام الدَّهْرُ یُخْلِقُ الْأَبْدَانَ وَ یُجَدِّدُ الْآمَالَ وَ یُقَرِّبُ الْمَنِیَّةَ وَ یُبَاعِدُ الْأُمْنِیَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ وَ مَنْ فَاتَهُ تَعِبَ

شناخت دنیا

روزگار بدنها را بفرساید، و آرزوها را نو گرداند، و مرگ را نزدیک کند، و امید را دور سازد. آن که دنیا را فراچنگ آرد به رنج افتد، و آن که از دستش دهد سختی کشد.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 62)

حکمت 62

وَ قَالَ علیه السلام فَقْدُ الْأَحِبَّةِ غُرْبَةٌ

دوست خوب را از دست مده

از دست دادن دوستان، غربت و تنهایی است.

کلمات قصار مولا امیر المومنین(ع)

حکمت 22

وَ قَالَ علیه السلام مَنْ أَبْطَأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ یُسْرِعْ بِهِ حَسَبُه

خود باید تلاش کنید

آن کس که در کارش کُندی کند تبارش جبران نکند.

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 55)

حکمت 55

وَ قَالَ علیه السلام الْمَالُ مَادَّةُ الشَّهَوَاتِ

هشدار به ثروتمندان

دارایی و ثروت ابزار خواهشهای نفسانی است.

اتمام طرح مطالعه بخش یکم کناب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی

به نام خدا

طرح مطالعه بخش یکم کتاب مراحل اخلاق در قرآن اثر آیه الله جوادی آملی، درمدت 7 هفته به اجرا در آورد و به پایان رسید. از 100 درصد اهداف این طرح تقریبا 43 درصد موارد محقق شد. ما در این طرح، سه فصل از هفت فصل بخش یکم کتاب را مطالعه کردیم.

لطفا نظر خود را درباره این طرح و علت محقق نشدن کامل این طرح را بنویسید.

یاعلی

طرح مطالعه بخشی از کلمات قصار حضرت امیر (ع) (حکمت 48)

حکمت 48

وَ قَالَ علیه السلام عَیْبُکَ مَسْتُورٌ مَا أَسْعَدَکَ جَدُّکَ

از رسوایی بترس

تا آنگاه که بخت یارت باشد عیب تو پوشیده مانَد.